Vrouwen in Vietnam

De grote, rode vlag met gele ster wappert triomfantelijk op de versterking voor de ingangspoort van de citadel. De trots van de laatste keizerlijke dynastie van de Nguyen heersers is veroverd door de socialistische republiek Vietnam.

Na het kopen van de entreekaarten (helemaal niet erg om als buitenlandse toerist het tienvoudige te betalen: zeker wij westerlingen hebben hier genoeg schade veroorzaakt en mogen nu wel meebetalen aan de wederopbouw van het cultureel erfgoed, maar wringen doet dit onderscheid maken wel in een klasseloze maatschappij) stappen we de keizerlijke stad binnen.

Het eerste binnenplein blakert in de felle zon. Een strakblauwe lucht als deze hadden we nog niet eerder in Vietnam, om half tien ‘s morgens is het al 36 graden. De hierop volgende twee uur wandelen we van het ene paviljoen naar het andere, zien tempels, tuinen en een reusachtige ontvangsthal. Het complex is ruim twee honderd jaar oud, maar werd tijdens het Tet-offensief in de Vietnamoorlog zwaar beschadigd door Amerikaanse bommenwerpers. Sinds het complex op de Werelderfgoedlijst staat gaat de restauratie gestaag voort. Een groot deel van dit complex was verboden terrein voor de ‘gewone mens’. De verboden Paarse stad was uitsluitend van de keizer, zijn vrouwen, concubines, kinderen, overige familieleden en personeel. Het aantal vrouwen om de keizer heen was maar beperkt als je het vergelijkt met de meer dan duizend van de keizers van China, maar toch moet het voor de ruim honderd vrouwen een zwaar bestaan zijn geweest. De moeder van de keizer regeerde over die vrouwen en leerde ze de strenge etiquette van het hof. Hun belangrijkste taak was het altijd klaar te staan voor de keizer en hem het leven aangenaam te maken. Daarnaast was er natuurlijk veel verveling en gekonkel. Veel vrouwen werden door hun vader cadeau gedaan aan de keizer om in diens gunst te komen. En eenmaal binnen de muren van de citadel was er geen weg meer terug.

Hoe anders is dan het leven van de vrouwen die we ‘s middags zien aan de andere kant van de brug! De ene helft loopt lekker te shoppen tussen de kramen en de luxe boetiekjes van het winkelcentrum er naast. De andere groep vrouwen verkoopt alle producten die je maar kunt bedenken: groenten en fruit, specerijen, snuisterijen voor toeristen, balen met stof of tassen en schoenen.

Er is op elke markt een aparte afdeling met eetstalletjes. Ieder stalletje bestaat uit een lage tafel vol kommen en schalen met ingrediënten. De klanten nemen plaats op een bankje, krijgen een klaargemaakt kommetje lekkers met eetstokjes erbij en zitten binnen een paar tellen te smullen. De kokkin maakt ieder kommetje met zorg klaar: een beetje van dit en een beetje van dat. Bij het eten wordt veelal een glaasje groene thee geserveerd. Gefascineerd door de kleurrijke bedrijvigheid van de markt slenteren we een paar uur rond. De vrouwen proberen actief hun waar aan de man/vrouw te krijgen. Echter altijd met een gezellige begroeting en een kletspraatje voor zover we dat kunnen volgen. Enkele malen zwichten we voor mooie spullen en goede verkooptechnieken. Zo krijgt Anne een zijden kimono en Wim en Marius scoren leuke shirts. Voor mezelf eindelijk een set onderzetters, hout met grijsblauw inlegwerk. Hoeveel setjes onderzetters heb ik niet her en der gekocht en altijd weer cadeau gedaan? Ook vind ik een eenpersoons koffiefilter voor op een kopje of beker. Deze manier van koffie bereiden en serveren is heel gangbaar. Grappig om het thuis ook eens te proberen en dan liefst met koffie uit Vietnam.

Aan het einde van de middag kom ik vrouwen tegen met weer andere bezigheden. In het restaurantje waar we al eerder aten, vraag ik of de eigenaresse een plek in de buurt weet waar ik mijn haar even kan laten knippen. De energieke, jonge vrouw die een florerend restaurant annex reisbureautje runt, biedt me spontaan aan, even samen naar haar kapper te gaan. Binnen enkele minuten zit ik achter op haar scooter en scheuren we een paar straten door naar een zijstraat van een kleine markt. Het is een piepklein winkeltje met een droogkap, een tafeltje met spullen en een ligbad annex haarwasbak. Mijn begeleidster Minh legt aan de twee kapsters uit wat de bedoeling is. Ze kijken beiden aarzelend naar mijn opgestoken haar dat er na een dag Hué, hitte en brommerrit met helm op vast niet heel fraai uitziet. Snel maak ik mijn haar los om te laten zien dat het stijl haar is. Dat valt duidelijk weer mee. Anne zei al eerder dat ze vanwege haar krullen het laten doen van het haar niet zag zitten. We zijn hier immers nog niemand tegen gekomen met iets anders dan stijl haar…

Er komt een plastic kruk uit het half open winkeltje en zo mag ik midden in de steeg plaatsnemen en krijg een cape om. Met een klem gaat het haar omhoog, om het vervolgens laagje voor laagje weer naar beneden te laten en er steeds een stukje van af te knippen. Geen spiegel in de buurt, maar de drie dames overleggen wel heel druk met elkaar. Inmiddels staan er nog meer vrouwen te kijken. Binnen drie minuten is de klus geklaard en vraagt Minh: ” Want to have shampoo, very nice?” Nou, dat lijkt me wel wat, want ik wilde mijn haar toch vanavond wassen. Ik kruip op het bed een lig even later met opgetrokken knieën, en mijn hoofd in het extreem lange nekstuk van de wasbak helemaal klaar voor de ‘shampoo’. Onbeschrijfelijk haast wat dan volgt. Zeker een kwartier lang wordt mijn haar gewassen, gekneed, geborsteld met water, voorzien van nog een andere crème of shampoo en weer gewassen. Op het moment waarop ik denk dat nu het afspoelen start, begint het pas echt. De straal gaat over mijn gezicht, maar gek genoeg is dat niet eens onplezierig: de hand houdt het water daar waar het mag, zonder in neus, mond of ogen te komen. Voor alle zekerheid sluit ik mijn ogen. Intussen voelt mijn lichaam ook prettig loom, dus dat is geen moeilijke opgave. Er volgt een complete gezichtsbehandeling met hoofdmassage. Uiteindelijk wordt zowel mijn gezicht als mijn haar zorgvuldig gespoeld en krijg ik een handdoek om mijn haar gewikkeld. Nee, met nat haar mag ik niet weg. De föhn komt er bij en mijn haar wordt heerlijk gedroogd. Een half uur later brengt Minh me weer richting restaurant, waar ik rozig, ja helemaal zen, verslag doe van deze haarknipbeurt. Kosten voor dit geheel: 2 euro 60. Minh was er een beetje verlegen over, want door de wasbeurt was het wel prijziger geworden dan de 2 euro die ze vooraf had genoemd voor het knippen. Ik trakteer op een rondje ijskoffie een bedenk dat ik best wel eens zou kunnen wennen aan dit laatste stukje vrouwenleven in Vietnam.