The great game en andere zaken

De Afrosiob, luxe sneltrein, brengt ons in anderhalf uur tijd naar Bukhara. Zo snel en zo luxe hoeft het van ons niet, maar het is de enige ochtendtrein op dit traject. Niet eerder zagen we zo'n grote concentratie toeristen bij elkaar als op het perron in Samarkand. En hoogstwaarschijnlijk herkennen we niet alle buitenlandse toeristen als zodanig. Gisteren stond ik op de Registan te praten met een dame uit Tadzjikistan die met haar gezin een paar dagen in Oezbekistan op stedentrip was. Niet waarneembaar voor mij dat ze niet van Oezbeekse origine is. Net als in Afrika zijn in Centraal Azië de landsgrenzen behoorlijk willekeurig getrokken, geen rekening houdend met bevolkingsgroepen of taalgrenzen. Dit gebied is bijvoorbeeld in de negentiende eeuw een speelbal van de grootmachten Engeland en Rusland geweest die beiden uit waren op de toegang tot het Indiase subcontinent met al zijn schatten. Alle gebeurtenis hier omheen wordt in de geschiedenisboekjes aangeduid als 'The big game' en heeft voor lokale volken in de regio tot Afghanistan toe veel ellende teweeg gebracht. Maar ik dwaal af: de trein en de reis naar Bukhara ... wel, die ging dus snel en probleemloos. Behalve dan dat
we na aankomst  te lang blijven dralen op het perron. Het personeel wordt nerveus en uiteindelijk stapt een van de zes aanwezige geuniformeerden op ons af: men wil graag het perron afsluiten. Ook hier, net als bij alle kantoren, winkels en overheidsinstanties personele overbezetting. Hoe zou het hier zijn met de werkeloosheidscijfers?

Over onze visum avonturen berichtte ik al eerder. Maar ik verzuimde geloof ik tot dusver te melden dat het e visum voor Azerbaijan dat we woensdagmorgen voor vertrek online aanvroegen keurig op tijd vrijdagochtend half negen per e-mail binnen was. Konden we mooi nog printen en opgelucht adem halen: ons enige alternatief voor het nooit ontvangen transit visum Turkmenistan was binnen. We weten dat er vluchten zijn van Tashkent naar Baku, de hoofdstad van Azarbaijan, maar durfden zonder visum nog niets te boeken. Nu, in Bukhara begin ik daar toch wel nerveus over te worden, want er zijn ook geen dagelijkse vluchten tussen de twee hoofdsteden. Vlak bij ons hotel vinden we gelukkig een reisbureau waar een vriendelijke dame ons deskundig in het Oezbeeks en waar nodig Russisch te woord staat. Een grote wandkalender, 8 kladbriefjes met getallen, mijn voorkennis opgedaan tijdens internet research vooraf en heel veel geduld en glimlachen helpen enorm de puzzel op te lossen. Vanuit Bukhara willen we immers eerst nog naar het westelijk gelegen Khiva reizen en moeten daar vandaan weer helemaal terug naar het oostelijk gelegen Tashkent. Geen idee hoe veel tijd dat allemaal kost. En hoe we zullen reizen: trein, bus, gedeelde taxi? Maar binnen een uur staan we buiten, trotse eigenaars van twee enkeltjes naar Baku met Uzbekistan Airlines voor het einde van de week. Op naar het centrum en overmoedig pakken we een taxi om ruim tien minuten later 80 cent af te rekenen. We zagen bij de benzinepomp dat een liter benzine hier nog geen 40 cent kost. Vandaar ...

Dan staat we voor de 'Ark', de koninklijke stad binnen de stad Bukhara, een vesting met enorme
wallen uit de 5e eeuw. Pas in 1920 werd dit bolwerk vernietigd door het Rode leger. De toenmalige emir had namelijk een Russische delegatie die hem tot vrijwillige overgave aan de Bolsjewieken wilde dwingen laten afslachten. 80 procent van de vesting werd vernietigd, maar enkele delen en de enorme wallen zijn in oude staat hersteld. Niet heel mooi binnen maar toch bijzonder om door deze eeuwenoude plek te struinen. Ik realiseer me weer hoe weinig ik vooraf wist van de geschiedenis van Centraal Azië: te beginnen en te eindigen bij Djengis Khan. En die naam weet ik dan ook weer met name van een hit uit de jaren zeventig met deze titel van een Duitse popgroep. Inmiddels ben ik aan een inhaalslag begonnen.

We wandelen verder door het oude centrum langs enorme toegangspoorten van moskeeën en madrassas. De bouwstijl en versieringen lijken op wat we eerder in Samarkand zagen. In Samarkand lagen deze gebouwen op twee verschillende plaatsen in een verder moderne stad. Hier treffen we een heel intact oud centrum aan met religieuze gebouwen, overdekte markten, badhuizen en koopmanswoningen. Als we goed kijken zien toch dat er ook nieuwbouw in oude stijl tussen staat of nog in aanbouw is. Jammer echter dat rond en binnen eeuwenoude moskeeën en koraanscholen overal souvenirwinkeltjes hun koopwaar uitstallen. Best leuke dingen maar het doet wel afbreuk aan het geheel vinden we beiden. We zagen dit ook gebeuren in Nepal toen het toerisme in de Kathmandu vallei toenam en tempels en pagodes dienst begonnen te doen als koopjeshoeken.

Het begint me wat te duizelen en ik kan niet meer in me opnemen. We sluiten de dag af in een kelderrestaurantje vlak bij ons hotel. De eigenaren vertalen met handen en voeten de menukaart voor ons en zorgen roerend voor ons. Wat een mooie afsluiting van de dag.